Διατροφή και Υγεία

Τι σημαίνει «υγιεινή» και «ανθυγιεινή» διατροφή

Οι διατροφολόγοι θεωρούν ότι μια υγιεινή διατροφή, είναι αυτή στην οποία κυριαρχούν τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, τα πουλερικά και τα ψάρια. Ωστόσο, ο πληθυσμός των περισσοτέρων χωρών προτιμά το κόκκινο κρέας, τα τρόφιμα από επεξεργασμένο κρέας, τα λουκάνικα, το βούτυρο και τα άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα που είναι πλούσια σε κορεσμένα λίπη, τα αυγά, τα ζαχαρούχα τρόφιμα και τα ποτά. Αυτό το είδος της διατροφής το ονομάζουμε «δυτικό», και δεν θεωρείται πολύ υγιεινό.

Οι ανθυγιεινές δίαιτες συχνά συνδυάζονται με την κυριαρχία στον τομέα των τροφίμων της «χημείας», δηλ. των χρωστικών και αρωματικών ουσιών, τα συντηρητικά, τα «μη φυσικά» προϊόντα και τα μεταλλαγμένα. Στην πραγματικότητα η μετάβαση στον δυτικό τύπο διατροφής άρχισε πολύ πριν από την εμφάνιση της βιομηχανίας τροφίμων.

Από την άποψη της εξέλιξης του ανθρώπου, δεν είναι απολύτως σωστό να μιλάμε για υγιεινά και ανθυγιεινά τρόφιμα.

Στη φύση, υπάρχουν σαρκοφάγα αρπακτικά ζώα, και υπάρχουν και φυτοφάγα ζώα, που η διατροφή τους αποτελείται από χόρτα και φύλλα. Γι' αυτά, αυτή είναι «καλή», υγιεινή τροφή. Το ερώτημα είναι, σε τι είδος τροφής έχει προσαρμοστεί μέσω της εξέλιξης κάθε συγκεκριμένο είδος ζώου, έτσι ώστε, ενώ κάποια τροφή είναι χρήσιμη και ωφέλιμη για κάποιο είδος ζώου, για κάποιο άλλο είναι δηλητήριο ή αποτελεί τον δρόμο για αβιταμίνωση. Στους ανθρώπους, οι διατροφικές συνήθειες δεν έχουν εξελιχθεί εδώ και αιώνες και οι ρίζες τους πρέπει να αναζητηθούν στη διατροφή των προγόνων μας και μέχρι τους πρωτόγονους ανθρώπους .

Σχετικά πρόσφατα - περίπου 10.000 χρόνια πριν - ο τρόπος διατροφής των ανθρώπων άλλαξε δραματικά και γρήγορα, σε τέτοιο βαθμό, ώστε η φυσιολογία του ανθρώπου να μην έχει πλήρως προσαρμοστεί σ' αυτήν την αλλαγή. Χάρη στην ανάπτυξη της γεωργίας οι άνθρωποι κατανάλωναν πολύ κρέας και γάλα από τα οικόσιτα ζώα, πολλά δημητριακά, και έμαθαν να παράγουν ζάχαρη και αλκοόλ. Με τον τρόπο αυτό, το φορτίο των υδατανθράκων επί του σώματος, η σύνθεση των λιπαρών οξέων και γενικά όλα τα τροφικά συστατικά, η αναλογία του νατρίου προς το κάλιο, η περιεκτικότητα σε ιχνοστοιχεία και φυτικές ίνες, άλλαξαν Ο άνθρωπος έχει μάθει να συντηρεί την τροφές με τη βοήθεια της μαγειρικής: το αλάτισμα, τo ξύνισμα, την συντήρηση, την αποξήρανση και την κατάψυξη.

Τα γονίδιά μας εξακολουθούν να προσπαθούν - με περισσότερη ή λιγότερη επιτυχία κάθε φορά - να προσαρμοστούν σε αυτές τις «καινοτομίες». Κατά μία έννοια, η φύση θυσιάζει ένα μέρος των σύγχρονων ανθρώπων έτσι ώστε οι μακρινοί μας απόγονοι να μπορούν να τρώνε πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό με ζουμερές μπριζόλες χωρίς επιπτώσεις στην υγεία τους.

Το δεύτερο πλήγμα για τις διατροφικές συνήθειες του πολιτισμένου μέρους της ανθρωπότητας ήταν η ανάπτυξη της βιομηχανίας τροφίμων. Η διατροφή άλλαξε ξανά σε μεγάλο βαθμό. Η περιεκτικότητα των τροφών σε επεξεργασμένα σάκχαρα και έλαια αυξήθηκε, ο αριθμός των λιπών στα ζωικά προϊόντα αυξήθηκε σημαντικά, προστέθηκαν σάκχαρα, γεύσεις, ενισχυτικά γεύσης και άλλα πρόσθετα. Η περιεκτικότητα των γευμάτων σε θερμίδες αυξήθηκε. Έγιναν πιο νόστιμα.

Σαν αποτέλεσμα, εξαπλώθηκαν σε μεγάλο βαθμό οι ασθένειες του πολιτισμού, συμπεριλαμβανομένων αυτών που σχετίζονται με τον νέο τρόπο διατροφής. Η Φύση σαν να προσπαθεί να μας θυμίσει τον νόμο του Δαρβίνου: θα επιβιώσουν αυτοί που θα καταφέρουν να προσαρμοστούν.

Η παχυσαρκία, ο καρκίνος, η καρδιακή προσβολή

Η πιο προφανής συνέπεια της δυτικού τύπου διατροφής είναι η παχυσαρκία. Οι εμπειρογνώμονες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας πιστεύουν ότι σήμερα η επικράτησή της έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας. Οι συνέπειες του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας σε όλο τον κόσμο στοιχίζουν την ζωή σε 2,8 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο.

Το υπερβολικό βάρος είναι ένας παράγοντας κινδύνου για πολλές ασθένειες. Είναι επιβλαβές για την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία, την σπονδυλική στήλη, τις αρθρώσεις, το πάγκρεας και το συκώτι. Αυτός ο τρόπος διατροφής είναι στενά συνδεδεμένος με την επικράτηση των καρδιακών παθήσεων. Η Δυτική δίαιτα αυξάνει τη συνολική πρόσληψη θερμίδων και οδηγεί σε λιπώδη διήθηση του ήπατος.

Με την πάροδο του χρόνου, το συκώτι αυξάνει τα επίπεδα της «κακής» χοληστερόλης στο αίμα, με όλες τις επακόλουθες συνέπειες της αθηροσκλήρωσης, υπέρτασης, αυξημένο κίνδυνο καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Οι πιο επιβλαβείς παράγοντες μιας δίαιτας δυτικού τύπου για την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία θεωρούνται τα πρόσθετα σάκχαρα, τα εξευγενισμένα έλαια και το κόκκινο κρέας.

Η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου σε όλο τον κόσμο είναι ο καρκίνος. Και σ' αυτό, επίσης, η Δυτική διατροφή έχει αφήσει το σημάδι της. Είναι γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου, του πρωκτού και του προστάτη.

Η παχυσαρκία, το υψηλό γλυκαιμικό φορτίο και η υπερβολική κατανάλωση των trans-λιπαρών, σχετίζονται με την αύξηση της συχνότητας εμφάνισης του διαβήτη τύπου 2 - μια ασθένεια στην οποία η ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη μειώνεται – και δημιουργείται έτσι αντίσταση στην ινσουλίνη. Είναι σημαντικό ότι κάθε δεύτερος ασθενής με παχυσαρκία και ένας στους τρεις υπέρβαρους έχουν ήδη αντίσταση στην ινσουλίνη.

Για να είμαστε δίκαιοι θα πρέπει να αναφερθεί ότι η δυτικού τύπου διατροφή δεν είναι το απόλυτο κακό, δεν είναι η μόνη αιτία των ασθενειών του πολιτισμού.

Η δίαιτα λειτουργεί πάντα σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες: την φυσική δραστηριότητα, την κληρονομικότητα, τις κακές συνήθειες, τις συνθήκες εργασίας, τις περιβαλλοντικές συνθήκες, το άγχος και πολλά άλλα.

Ανάμιξη του ανατολικού και δυτικού τρόπου διατροφής

«Η διατροφή Δυτικού τύπου» είναι ένας μάλλον συμβατικός όρος, ειδικά σε έναν κόσμο όπου υπάρχει ανάμειξη των πολιτισμών. Η ανάπτυξη της επιστήμης και της βιομηχανίας, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, πάντα οδηγούν σε αλλαγές στην ποιότητα και τη σύνθεση των τροφών καθώς και στις διατροφικές συνήθειες. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να πούμε ότι οι άνθρωποι μιας χώρας τρώνε σωστά για αιώνες και σε μια άλλη όλες οι τροφές έχουν γίνει μη φυσικές εδώ και πολύ καιρό.

Οι παραδοσιακές διατροφικές συνήθειες δεν είναι πάντα καλές σε όλα. Είναι δυνατόν να μείνει κανείς σταθερός σε μια υγιεινή διατροφή και να μειώσει τον κίνδυνο πρόκλησης των ασθενειών του πολιτισμού ζώντας σε οποιαδήποτε χώρα και σε οποιοδήποτε πολιτισμό. Το κύριο θέμα είναι να βρει κάποιος αξιόπιστες πηγές, από τις οποίες να πάρει ακριβείς πληροφορίες, να ακούσει τους πραγματικούς ειδικούς του τομέα της υγιεινής διατροφής και να μην βιαστεί να στραφεί σε ακραίες μεθόδους, όπως να γίνει αυστηρά vegan ή ωμοφάγος, ή να νηστεύει χωρίς προετοιμασία.

Είμαστε ότι τρώμε. Να το θυμάστε αυτό συχνά.

© Δρ Λιουντμίλα Μπογκίλα